Wyrok WSA w Szczecinie z 17 stycznia 2008 r., II SA/Sz 775/2007

Przepis art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania rozstrzygnięcia stanowił, że obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub ośrodka umożliwiającego realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice. Wskazany przepis ma umożliwić realizację obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki uczniom niepełnosprawnym poprzez zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub ośrodka. Uwzględniając powyższe należy uznać, że wykładnia językowa i celowościowa wskazuje, że gmina ma obowiązek zapewnienia bezpłatnego transportu uczniom niepełnosprawnym do najbliższej placówki w której ma być realizowany obowiązek szkolny i obowiązek nauki.
Przepis art. 17 ust. 3a ani żaden inny przepis ustawy o systemie oświaty nie daje organom gminy wyboru formy realizacji obowiązku szkolnego. Zgodnie z art. 70 ust. 3 Konstytucji RP rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Przepis art. 17 ust. 3a nie przyznaje prawa wyboru przez gminę szkoły w której ma być realizowany obowiązek szkolny, bowiem określa on jedynie obowiązek zapewnienia przez gminę bezpłatnego transportu uczniom niepełnosprawnym do najbliższej szkoły lub ośrodka. Oznacza to, że w przypadku wyboru dokonanego przez rodziców ośrodka w którym ma być spełniany obowiązek szkolny, położonego dalej niż najbliższa szkoła, gmina nie ma obowiązku zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka.

Wyrok WSA w Bydgoszczy z 5 czerwca 2008 r., II SA/Bd 211/2008

Prawo wyboru placówki, w której będzie realizowany wynikający z orzeczenia właściwej poradni psychologiczno-pedagogicznej obowiązek kształcenia specjalnego należy do rodziców. Art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty nie stanowi wyłomu w powyższym uprawnieniu i nie przyznaje prawa wyboru przez gminę szkoły czy innej placówki, w której ma być realizowany obowiązek kształcenia i opieki. Jednakże odrębnym od tego zagadnieniem jest zapewnienie bezpłatnego transportu dziecku czy uczniowi niepełnosprawnemu oraz zwrot kosztów przejazdu w razie skorzystania przez rodziców z uprawnienia dowozu dziecka we własnym zakresie. Bezpłatny bowiem transport, jak i zwrot kosztów przewozu służy jedynie wówczas, gdy wybrana przez rodziców placówka jest placówką najbliższą. Stąd też obowiązkiem organu gminy jest przed ewentualną odmową zwrotu kosztów dowozu dziecka do szkoły bezsporne wykazanie, że wybrana przez rodziców szkoła nie jest najbliższą w stosunku do miejsca zamieszkania dziecka placówką mogącą zapewnić pełną realizację orzeczenia poradni uwzględniając treść orzeczenia poradni.